τρυπανοσώματα

Μαστιγοφόρα πρωτόζωα της οικογένειας των τρυπανοσωμιδών, της τάξης των πρωτομονάδων. Τα τ. παρασιτούν στο αίμα του ανθρώπου και άλλων θηλαστικών· τα δύο είδη τ. το γαμβιανό (trypanosoma gambiense), διαδεδομένο στις αφρικανικές περιοχές μεταξύ της λίμνης Ταγκανίκας και των ακτών του Ατλαντικού, και τ. το ροδεσιανό (trypanosoma rhodesiense), που συναντιέται στη Ζιμπάμπουε, προκαλούν την ασθένεια του ύπνου: τα δύο αυτά τ. μεταδίδονται από μύγες τσε τσε, το πρώτο από τη γλωσσίνη την προσακτριδοφόρο (glossina palpalis) και το δεύτερο από τη γλωσσίνη τη δάκνουσα (glossina morsitans). Στις μύγες αυτές, που μολύνονται απομυζώντας το αίμα ασθενών ατόμων, τα τ. πολλαπλασιάζονται με διαίρεση. Οι γλωσσίνες, κεντώντας τον άνθρωπο του εγχύνουν τα παράσιτα, τα οποία, αφού περάσουν ένα σύντομο χρονικό διάστημα στο αίμα, εισβάλλουν στο νευρικό σύστημα: τη φάση αυτή της ασθένειας, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική εξασθένηση και απίσχνανση, ακολουθούν βαθύς λήθαργος και ο θάνατος. Για τη θεραπεία της σοβαρής αυτής αρρώστιας χρησιμοποιούνται φάρμακα με βάση το αρσενικό και το αντιμόνιο, που χορηγούνται με ενδοφλέβιες ενέσεις. Από τα άλλα τ. ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν: το τ. το βρούκειον (trypanosoma brucei), που εμφανίζεται στις ζώνες στα Ν και στα Α της Αφρικής και που μεταδίδεεται από την glossina morsitans σε ιπποειδή, βοοειδή και σκύλους, στα οποία προκαλεί μια ασθένεια θανατηφόρα που ονομάζεται ναγκάνα· και το τ. το κρούζειο (trypanosoma cruzi) της Βραζιλίας, το οποίο προκαλεί σε διάφορα ζώα, αλλά και στα παιδιά, τη λεγόμενη ασθένεια του Τσάγκας: γι’ αυτή την αρρώστια, που είναι επίσης θανατηφόρα και μεταδίδεται ιδιαίτερα από μερικά ημίπτερα, δεν έχει βρεθεί ακόμα κατάλληλη θεραπεία. Τρυπανόσωμα. Το πρωτόζωο αυτό που φαίνεται στη φωτογραφία, το trypanosoma gambiense, προκαλεί την ασθένεια του ύπνου.